Dlaczego oleje tłoczone na zimno zaliczamy do żywności funkcyjnej?
Żywność funkcyjna została zdefiniowana w dokumencie końcowym programu badawczego FUFOSE, finansowanego przez Unię Europejską, jako „Żywność należy uznać za funkcyjną, jeżeli udowodniono jej korzystny wpływ na jedną lub więcej funkcji organizmu ponad efekt odżywczy, który to wpływ polega na poprawie stanu zdrowia oraz samopoczucia lub zmniejsza ryzyko chorób. Żywność funkcyjna musi przypominać postacią żywności konwencjonalnej i wykazać korzystne oddziaływanie w ilościach, które oczekuje się, że będą normalnie spożywane z dietą – nie są to tabletki ani kapsułki, ale część składowa prawidłowej diety”
Zgodnie z tą definicją oleje tłoczone na zimno, możemy zaliczyć do żywności funkcyjnej. Ponieważ są bogatym źródłem antyoksydantów, takich jak: tokoferole i związki polifenolowe, przez co wykazują wysoką aktywność przeciwutleniającą. Oleje zwierają wielonienasycone kwasy tłuszczowe czyli Omega -3 i Omega – 6 oraz sterole, które wykazują działanie bioaktywne.
Kwasy tłuszczowe zawarte w oleju tłoczonym na zimno.
Oleje są bogatym źródłem jednonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Do wielonienasyconych kwasów tłuszczowym zaliczamy tzw. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, które ludzie muszą dostarczyć wraz z pożywieniem. Ludzki organizm nie syntetyzuje sam niezbędnych kwasów tłuszczowych. Są to: kwasy α- linolenowy, kwas linolowy, oraz kwas y- linolenowy.
Badania naukowe potwierdzają pozytywny wpływ wielonienasyconych kwasów tłuszczowych na szereg procesów życiowych człowieka. Omega -3 przyczynia się do zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób sercowo- naczyniowych ponieważ obniżenie poziomu triacylogliceroli i cholesterolu frakcji LDL we krwi. Kwasy te mogą przyczynić się także do zmniejszenia zachorowalności na choroby psychiczne, w tym depresję. Kwas oleinowy jest odpowiedzialny m.in. za obniżenie ciśnienia krwi, występuje on m.in. w oleju rzepakowy, oleju z orzechów laskowych oraz oliwie z oliwek.
Sterole zawarte w oleju tłoczonym na zimno.
Jedną z grup steroidów są sterole. Związki te w roślinach występują w formie wolnych steroli lub w formie estrów sterolowych. Występujące naturalne fitosterole, w olejach roślinnych, wykazują zdolność do obniżenia poziomu cholesterolu frakcji LDL we krwi poprzez redukcję absorpcji cholesterolu, co wpływa na zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób serca. Uważa się, że sterole wykazują właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwrzodowe, przeciwnowotworowe.
Tokoferole zawarte w oleju tłoczonym na zimno.
Tokoferole wykazują zdolności wygaszania reaktywnych form tlenu oraz wolnych rodników. Witamina E pośredniczy także w przekazywania impulsów elektrycznych w komórce oraz wpływa na aktywność enzymów np. kinezy białkowej. Codzienne spożywanie witaminy E może korzystnie wpłynąć na przeciwdziałanie takim chorobą jak miażdżyca, choroby układu krążenia, choroba Parkinsona lub Alzheimer. Oleje które, zawierają najwięcej tokoferoli to: sojowy, z pestek malin oraz z pestek czarnej porzeczki.
Skwalen w oleju tłoczonym na zimno.
Skwalen jest węglowodorem izoproneidowym o bardzo silnych właściwościach przeciwutleniających. Syntetyzowany przez człowieka z acetylo-CoA m.in. pełni funkcję prekursora w procesie syntezy cholesterolu, hormonów steroidowych, kwasów żółciowych czy witaminy D. Hamuje aktywność HMG-CoA biorącej udział w cholesterogenezie. Wspomaga transport tlenu do komórki, wykazuje działanie immunomodelująca. Skwalen jako składnik lipidów skóry wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze. Głównym źródłem tego składnikiem są wątroby rekinów i wielorybów . Wśród olei roślinnych skwalen występuje w oleju z amarantusa, oliwy z oliwek oraz w oleju z pestek dyni.
Różnorodność bioaktywna zawarta w olejach tłoczonych na zimno powoduje, że spełniają one rolę żywności funkcyjnej. Obecnie przeprowadzono wiele badań mających na celu ocenę wartości odżywczych różnych olejów tłoczonych na zimno. Obecność niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, steroli, tokoferoli sprawia, że mogą wywierać pozytywny wpływ na funkcjonowanie organizmu oraz przeciwdziałać chorobą cywilizacyjnym np. otyłości. Skład chemiczny olejów tłoczonych na zimno determinuje ich potencjał prozdrowotny oraz ich zastosowanie. Niektóre oleje tłoczone na zimno mają unikalny skład kwasów tłuszczowych np. z lnu, czarnej porzeczki czy ogórecznika lekarskiego, bądź charakteryzuje się dużą zawartością tokoferoli np. olej z pestek malin, czy skwalenu np. olej z amarantusa. Aby konsumenci mieli pełną wiedzę na temat olejów tłoczonych na zimno, producenci powinni dbać o najwyższą jakość produktów.
Literatura:
„Oleje tłoczone na zimno jako żywność funkcjonalna „ Agnieszka Obiedzińska, Bożena Waszkiewicz- Robak. Żywność Nauka Technologia Jakość 2012 1(80), 27-44
